Ιστορική Εξέλιξη

Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και την ενσωμάτωσή της στην ελεύθερη Ελλάδα (1881), οι Σοφάδες άρχισαν να αναπτύσσονται σε κωμόπολη με ταχύ ρυθμό. Σ’ αυτό συντέλεσε η εξαιρετική θέση τους στο Θεσσαλικό κάμπο και περισσότερο, ίσως, η σιδηροδρομική γραμμή και η σύνδεσή της με τις μεγάλες θεσσαλικές πόλεις (Βόλο, Τρίκαλα, Καρδίτσα) αλλά και τις Αθήνα και Θεσ/νίκη.

Η εβδομαδιαία εμποροπανήγυρις που γίνεται από παλαιότατων χρόνων κάθε Σάββατο, συνετέλεσε και αυτή στην περαιτέρω εμπορική και γενικότερη οικονομική ευρωστία της. Έτσι οι Σοφάδες εξελίχθηκαν γρήγορα σε σύγχρονη, μοντέρνα και προοδευτική κωμόπολη της δυτικής Θεσσαλίας, που εντυπωσίαζε αυτούς που την επισκέπτονταν για τον πρώιμο «ευρωπαϊκό» άνεμο που φυσούσε.

Την πορεία αυτή των Σοφάδων ήρθε να ανακόψει ο καταστροφικός σεισμός που ισοπέδωσε κυριολεκτικά την πόλη στις 30 Απριλίου του 1954. Σιγά σιγά όλη η πόλη άρχισε να ξανακτίζεται για να κατακτήσει και πάλι την θέση που της αρμόζει, αλλά χάθηκε πολύτιμος χρόνος.

Μνημεία

• Η ανακαινισμένη (1953) γέφυρα του Μοσχολουρίου στον ποταμό Ονώχονο, που είναι πιθανό να κατασκευάστηκε επί Σαρακηνών (10 μ.Χ. αι.).
• Το αρχαίο ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς στο ΔΔ Φίλιας που ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1960-1970 με άφθονα πλουσιότατα ευρήματα. Το ιερό ιδρύθηκε στα μυκηναϊκά χρόνια (1580-1100 πΧ) και ήκμασε στα υστερογεωμετρικά χρόνια. Τα ευρήματα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Βόλου.
• Ο αρχαιολογικός χώρος στο Δασοχώρι όπου γίνονται ανασκαφές και έχουν ανακαλυφθεί χρυσά νομίσματα.
• Ο νεολιθικός οικισμός στην ευρύτερη περιοχή του Αγ. Βησσάριου.
• Διάσπαρτοι στον κάμπο νεολιθικοί οικισμοί, χαμηλοί γήλοφοι γνωστοί ως “μαγούλες”. Κάθε “μαγούλα” αποτελούσε οικισμό αποτελούμενο από 40-50 κατοικίες ή καλύβες. Στο Δήμο Σοφάδων έχουν εντοπιστεί περί τις 26 “μαγούλες” στις οποίες βρέθηκαν κεραμικά ευρήματα, πήλινα και οστέινα εργαλεία, εργαλεία από οψιανό, ειδώλια, σφραγίδες κ.α. Τα ευρήματα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Βόλου.
• Στην περιοχή σώζονται και θρησκευτικά μνημεία, όπως:
• Εκκλησία του 17αι στο Δασοχώρι με αξιόλογες αγιογραφίες. Πρόκειται για το μονόχωρο κεραμοσκέπαστο νεκροταφειακό ναό του Αγ. Αθανασίου που χρονολογείται στα 1730.
• Η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Μελισσοχώρι του 17αι με αγιογραφίες.
• Ο κοιμητηριακός, κεραμοσκεπής ναός του Αγ. Βησσαρίωνα στο ΔΔ Αγ. Βησσαρίωνα.
• Ο ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στο ΔΔ Μελισσοχωρίου που αρχικά τοιχογραφήθηκε το 1790 και στη συνέχεια επιζωγραφίστηκε ο νάρθηκας του το 1871 και ο κυρίως ναός το 1899.
• Ο τρίκλιτος ναός του Προφήτη Ηλία στο ΔΔ Φίλιας. Διαθέτει ξυλόγλυπτο τέμπλο και δεσποτικό θρόνο και ξυλόγλυπτο, ζωγραφιστό άμβωνα που χρονολογούνται στα 1852.

Στο Δήμο Σοφάδων βρισκόταν και ο ναός των Αγίων Ταξιαρχών που κτίστηκε το 1287 μ.Χ. και καταστράφηκε από το μεγάλο σεισμό του 1954.